|
16-1-08. Nghề lột vỏ cây Sắn Vừng. Tôi đã đọc lại bài Xóm lò than (Khu Tây lạc) của anh Trần Văn Minh đã viết rất đầy đủ, nay chỉ xin bổ sung đôi điều mà mình biết về xóm mà mình đã được sinh ra và lớn lên ở nơi này.
Nghe Bố tôi kể rằng nghề hầm than (dân di cư gọi là đốt than). Được dân miền Tây (Cà Mau và Rạch Gía) mang nghề nay theo từ quê mình lên, vì nghề này ở miền Tây có rất nhiều cây đước, mà than đước thì rất tốt, tốt nổi tiếng cả nước vì than chắc, cho nhiều năng lượng không kém than đá. Những di dân này tới Hố Nai, họ thấy cây rừng rất nhiều cây tốt, có thề đốt thành than, nên mới cắt về mà hầm than. Cách thức hầm than thì anh Trần Văn Minh đã viết rất chi tiết tôi không nhắc nữa. Chỉ minh xác thêm là nghề này được du nhập từ miền Tây. Giờ xin kể về một nghề nữa, mà nghề này chắc đã tiệt chủng từ lâu lắm rồi, đó là nghề lột vỏ Sắn vừng. Sắn vừng còn có tên nữa là cây Lục vừng, lá to như bàn tay, ở vào thập niên 60 của thế kỷ trước, lúc đó rừng còn nhiều, nhưng do khai thác theo yêu cầu của lái buôn cây, những thứ họ yêu cầu có khi ngoài tầm tay với của thợ rừng, do đó mà nhiều người phải ngồi chơi không. Rồi có một thương buôn ở Sài gòn lên xóm này tìm mua vỏ sắn, họ chỉ cho biết cây và cách thức lột vỏ, thế là cả xóm đi tìm cây sắn vừng mà chặt hạ để lột vỏ, vỏ lột xong bó lại mang về bán cho ông ta bao nhiêu ông cũng mua hết. Nhờ có thêm nghề này giúp cho cả xóm có việc làm nên có ăn có mặc nhiều năm liền. Những năm 60 đó, ngư phủ VN mình đi đánh bắt cá ở biển tất cả lưới cá được làm bằng sợi vải chi đó, nên rất cần vỏ sắn này dùng để nhuộm chống hư hỏng, vì vỏ Sắn vừng có chất bám dính bao bọc cho sợi chỉ khỏi ẩm mục và tăng thời gian sử dụng. Nên vỏ cây Sắn vừng được trọng dụng. Nhắc lại nghề này, tôi lại nhớ đến cả xóm tôi do không hiểu luật sinh tồn của cây cối, vì như sau này ai cũng biết cây sắn là loại cây lột vỏ của nó ra là nó tự ra một lớp vỏ khác thay thế. Nhưng đầu tiên do dân ta không biết, nên cứ gặp Sắn Vừng là cưa hạ tất tần tật để lột vỏ. Nên càng về sau, dân vừa phải đi xa, mà cây cũng trở nên hiếm hoi mới tìm được! Về chất lượng vỏ cây này nguyên thủy hay thu hoạch lần đầu vỏ của nó rất tốt, khác với vỏ tái sinh, chất lượng kém hơn. Ngoài ra cây Sắn Vừng còn có lá của nó dùng ăn bánh xèo rất ngon. Đến giờ nhắc lại nghề lột vỏ Sắn vừng xưa của xóm, là để nhớ lại một loài cây rất hửu dụng, và một ngành nghề đã một thời mọi người trong xóm phải làm, một nghề đã nuôi sống bao người trong thôn xóm. Rất tiếc, bi chừ loại cây ân nghĩa này nay rất khó tìm, hay nói cho đúng là nó không còn nữa, ít ra là cũng ở khu vực Bùi Chu và vùng phụ cận này, vì sao? Câu trả lời rất đơn giản là vì sự tàn phá vô ý thức của con người. Trần Văn Qùy. 1/08. |
