Tôi kể chuyện cuối năm
ngày tôi còn nhỏ. Bây giờ ai đọc chắc lại tưởng tôi kể chuyện cổ tích mất! Thật
vậy, mới đấy mà chỉ ngồi nghĩ lại thôi đã tưởng tượng ra cái cảnh mà thế hệ trẻ
không sao có thể tin nổi.
Cần gì nói cho xa, chỉ
nói tới cách tắm rưả, gội đầu thôi, bây giờ kể lại mà nghe đã tưởng như thời cổ
nào đó xa xưa ở quê mình. Chứ ai lại muốn gội đầu, phải mang mấy trái bồ kết vào
bếp nướng cho cháy xém chút rồi mới bỏ vào trong nồi nước với mấy cọng xả, nấu
sôi lên rồi mang ra giếng, pha nước lạnh vào và gội.
Dài dòng lắm, thôi ngưng
ngay lại không có lại lạc đề. Ngày tôi còn nhỏ, cách nay cũng cỡ nưả thế kỷ. Thôi
để đọc cho nó có vẻ cổ tích một tí, tôi xin bắt đầu bằng cái giọng văn quen thuộc,
cuả những câu chuyện cổ tích mà ông bà mình hay kể lại cho con cháu, nằm vây
quanh bên manh chiếu giưã sân nhà đêm trăng ngày đó.
Ngày xưả, ngày xưa.
Khi gần đến ngày giáp tết, tôi cũng hăng hái phụ giúp cha mẹ tôi dọn dẹp nhà cưả
để đón mừng năm mới. Nhà nghèo nên cũng chẳng có gì to tát lắm đâu. Sau muà mưa,
chúng tôi xúc đất đắp lại những viả hè sạt lở, hay lối đi bị nước sói mòn, dọn
cỏ xung quanh nhà, phát lại cái hàng rào dâm bụt trước ngõ. Nói chung là làm
sao để ngó vào nhà bớt đi cái vẻ hoang hoá.
Siêng hơn, chúng tôi
theo những người lớn vào rừng, tìm cho gia đình cành hoa mai rừng về trưng ngày
tết. Gặp khu mai nhiều thì tha hồ mà lưạ xem cành nào nhiều nụ, nhiều lộc. Còn
hiếm thì mót đại cành nào cuả ai đó chê. Xong ngồi lặt lá bỏ đi cho nhẹ, rồi lấy
củi đốt cái gốc cành mai cho cháy đen thui. Vác về kiếm cái thùng cho nước vô đặt
cành mai vào cho nó tươi tỉnh lại, mai mới kiếm lọ đặt lên bàn chờ tết đến coi hoa
mai nở.
Chỉ đến 30 tết mới phải
lo nhiều việc. Ấm chén phải mang ra rưả lại. Hầy, ngày đó đâu đã có những hoá
chất chế biến ra các loại thuốc tẩy rưả này nọ. Để rưả sạch mà trắng bóng, chúng
tôi lấy ít tro bếp trộn cát nhiển rồi trộn nước mà chà. Cái khay nhôm, cái bình
tích nhôm trở nên sáng trắng bóng. Những cái ly thuỷ tinh cũng trong veo trong
vắt, đặt lên bàn cũng cảm thấy sạch sẽ bắt mắt lắm. Rồi lấy cây cột cán chổi
cho dài đi khều mạng nhện, bụi bặm trên cao, moi móc quét nhà, giặt mùng, giặt
chiếu. Chiều đến, chúng tôi còn phải đi gánh nước đổ đầy các thùng phuy, thau
chậu. Me tôi muốn mọi thứ phải đầy tới ngày đầu năm, mà chẳng gì bằng nước, cái
này đâu có mất tiền bạc gì mua đâu mà để nó vơi chứ nhỉ? Chỉ hơi mất công đi gánh
về đổ cho đầy.
Củi đóm cho ngày tết
cũng được chúng tôi chẻ sẵn sàng xếp ngay ngắn một chỗ gần bếp. Kỵ nhất là thiếu
lưả và cũng kỵ nhất là ngày đầu năm có người đến xin lưả. Ngày đó ba cái diêm
quẹt chưa nhiều. Cái quẹt bằng đá lưả, đổ xăng có bấc cho dễ bắt lưả. Vậy mà không
hiểu tại sao thời đó người ta vẫn không sắm được, ngày nào cũng phải sai con cầm
đèn sang nhà hàng xóm xin lưả về nhóm bếp!
Nhà cha mẹ tôi giầu
con nên nghèo cuả. Nghĩ lại những bậc làm cha mẹ mà đến tết lo cho mỗi đưá con
một bộ đồ mới cũng đã tốn bộn tiền. Rồi còn làm sao có bưã cơm đầu năm cho thịnh
soạn.
Tôi thường nghe mẹ tôi
kể chuyện người ta sống và đón tết như thế nào, để gián tiếp dậy dỗ chúng tôi,
những kiêng khem ngày tết mẹ tôi cũng cố thực hành, để cầu mong qua năm gia đình
có khá hơn không. Nay ngồi nghĩ lại thấy thương cha, thương mẹ với cảnh cơ hàn
năm tháng cũ, nay muốn báo đền, nhưng hỡi ôi các ngài đã không còn!
Ngày 30 năm nay lại về,
chúng con chỉ còn biết thắp nén hương dâng lên tổ tiên, ông bà, cha mẹ với cả một
lòng thành kính, biết ơn.
Ban biên tập : Trần Văn Minh - Trưởng ban. Ngô trọng Đức - Phụ trách kỹ
thuật
Trần Minh Cảnh – Biên tập viên Vũ Hùng Cường – Biên tập viên
Liên hệ :buichu@buichu.net