Máy tính bảng Máy tính bảng giá rẻ

21/6/11. Những bài viết kỷ niệm Bùi Chu Mến Yêu lên 6.

Nghề cắt dép lốp.

Loại dép này do “cái khó ló cái khôn” mà dân ta ở vào đầu những thập niên 50 cuả thế kỷ Hai mươi sáng chế ra. Có lẽ do bàn tay khéo léo cuả các người dân vùng Bình Trị Thiên chăng mà loại dép này khi tôi có trí khôn đã được nghe gọi tên dép như thế.

Hình dáng cục mịch đen xì, vì nó được làm từ những chiếc lốp ô tô phế thải. (Tôi phải dùng chữ lốp ô tô phế thải là vì ngày đó, những chiếc lốp xe cũng còn quý hoá lắm, nó mới hư thì người ta vá lại, rồi hư nhiều thì lại gọt mỏng dùng độn vào trong những cái lốp xe thủng nho nhỏ cho đến khi không còn thể dùng được nưã, đúng là phế thải.) Họ mang về cắt đẽo ra hình dạng đôi dép, đục lỗ xỏ quai, mà quai cũng làm bằng cao su từ những chiếc xăm lốp xe phế thải luôn! Những chiếc quai sau khi kéo qua bên dưới đế thò ra một khúc thưà ngăn ngắn, dân mình gọi là râu, vì thế dép được gọi là dép râu luôn.

Dép có nguồn gốc từ dân vùng Bình Trị Thiên (?) nên gọi bằng dép Bình Trị Thiên. Dép nguyên làm bằng những chiếc lốp cũ nên có tên là dép lốp. (Có nhà thơ đã hãnh diện với tên này khi đưa dép vào thơ: chân “dép lốp” mà đi vào vũ trụ. Ý tả cảnh phi hành gia “Phạm Tuân.” Bay vào vũ trụ năm nào.) Và đế dép có mấy cái đầu thưà cuả quai dưới đế nên còn có tên là “dép râu.”

Ở Miền Nam sau 30 Tháng Tư bắt đầu có nhiều nơi sản xuất dép lốp. Riêng Bùi Chu trước kia ít có người dùng dép này, tuy nó bền thật nhưng vì dép được “quân cách mạng” dùng nên dân không dám mang sợ bị bắt nhầm, với lại hồi đó có nhiều loại dép như dép Nhật, dép Lào, dép da, sandal và giầy nên hầu như chẳng có ai dùng dép râu.

Sau tháng Tư Năm 1975. Do lao động nặng, lại do những nguyên vật liệu sản xuất ngành dép guốc hiếm, và để cho hợp với thời thế, người ta tập làm quen và sử dụng lại đôi dép “lốp.” Những cưả hàng giầy dép cũ cũng bày bán những đôi dép râu, dép lốp cải biên nhẹ nhàng và thanh thoát với nhiều mẫu mã hơn tuy nó cũng vẫn còn cục mịch đen xì.

Ở Bùi Chu ta vào những năm đó, có ông giáo Hoàn do sức khoẻ yếu không thể “lao động” những việc nặng như đồng áng. Ông ở nhà cũng mày mò sản xuất “dép lốp” để bán cho bà con trong ấp dùng để đi rừng, đi ruộng.

Bộ đồ nghề cuả ông gồm vài con dao loại đặc biệt hình dáng như móng bò. Dao thật bén vì được dùng loại thép đặc biệt chế ra. Bên cạnh túc trực hòn đá mài và một cái thau cũng được chế từ một cái lốp cũ cho bền. Ông dùng những cái rập hình đôi dép vẽ trên mặt trong cuả miếng lốp, mà lốp xe phải là loại có bố bằng vải, bố làm bằng thép thì chịu. Sau đó, dùng dao đẩy tới theo hình vẽ. Tiếng sừn sựt ngọt lịm cuả lưỡi dao đi qua những lớp chỉ bố độn chung giưã hai lớp cao su trong cái lốp cũ thật nhẹ nhàng, cứ chút chút ông ngừng đẩy, đưa lưỡi dao liếc nhẹ trên cục đá mài và dúng nước cho trơn lưỡi dao để dễ cắt cao su. Loáng cái đã cắt xong hình thù đôi dép. Ông lại dùng dao cắt mặt đế những đường rãnh cho dễ bám đường đỡ trơn trợt, rồi dùng đục đục lỗ xỏ quai, cuối cùng, ông lấy cái kẹp đặc biệt kẹp đầu quai kéo qua được cái lỗ, chỉnh cho vưà với chân, quai trước, quai sau và trao cho khách.

Đúng là nghề nghiệp do thời thế, chứ ai có thể ngờ ông giáo là một thư sinh, cả một thời gian dài tuổi trẻ chỉ có ăn và học, mớ kiến thức đầy ắp trong đầu, đôi tay chỉ chuyên lần dở những trang sách mỏng tanh.Thế mà đã có một thời ông đã dùng bàn tay thư sinh đó để làm ra thật nhiều đôi dép, ôi những đôi dép cuả một thời vất vả. Thật đáng khâm phục.

Tháng 5/2011.

TVM.