Máy tính bảng Máy tính bảng giá rẻ

8:05GMT+7, ngày 23 tháng 9 năm 2005

Trần Văn Minh.

         Chỉ có mấy cái lò than hình như nằm sau đám nhà bà Sáu Lợi, nhà ông Tư Giắt, thêm phía ngoài bờ ấp vài cái, mà cái xóm đầu Khu Tây Lạc được mọi người gọi là ‘xóm lò than’. Giờ có đi tìm lấy một cái lò than còn sót lại đưa vào viện bảo tàng chơi, chắc chắn là không còn tìm đâu ra ở xóm này được nữa. Đất cát qúy như vàng, ai còn để cái lỗ lò than hư nằm chình ình ra đó làm gì, vài xe đất đổ xuống là đã có miếng đất vuông vắn bằng phẳng xinh xắn rồi.

           Kể từ con đường bò trở lên, có mấy gia đình người Bắc như: nhà cô Khiết, bà Bao, bà Giáp Nhã, bà Kiền, ông bà Hưởng, ông bà Hoàng Minh Đức, nhà bà Liễu Hồng thì ở ngay đầu lối, khu thì nhỏ xíu mà còn bị cắt xéo bởi con đường đá đỏ chia đôi khu làm hai phần, rồi con đường xe be trước nhà ông năm Mạnh chia xóm thêm ra một phần nữa. Bên ngoài sát với đường lộ có nhà ông bà ba Xình, qua nhà bà Liễu tới nhà ba má ông giáo Tập. Ông Ba Xình vừa bán quán cà phê, hủ tíu vừa làm nghề xe be. Nhà ba ông giáo Tập cũng làm nghề xe be (nhà này nay là quán Năm Châu). Phía trong, kế nhà ông Hoàng Minh Đức là nhà ông bảy Bệnh, rồi nhà ông năm Hảo, qua một con đường xe be có nhà ông năm Mạnh, bà sáu Lợi, rồi một vài nhà nữa, có cả nhà ông ba Móng. Ngược lên lối Thanh Hóa, có nhà ông tư Giắt.

            Họ phần đông đến đây lập nghiệp từ trước khi có người miền Bắc đến. Cư dân trong xóm chuyên sống bằng nghề lâm nghiệp, có mấy nhà mà đã hơn một nửa sống bằng nghề khai thác lâm sản, chủ yếu là mua xe hơi về vận chuyển cây, củi cho thợ rừng. Khi người miền Bắc đến, họ thầu làm lán trại, giúp đỡ và hướng dẫn cho những người mới đến làm quen với cách khai thác lâm sản, chẳng mấy lúc sau thì dân chúng đã phá sạch những cây qúy hiếm của rừng. Bấy giờ họ chuyển qua đắp lò đốt than.

            Lò than là một cái lò được đào sâu xuống dưới mặt đất chừng một mét, bề ngang lò cở trên dưới hai mét, dài cỡ bốn hay năm mét. Lò mới đào, người ta chất củi xuống lò, những lống củi to được chất đứng trên những cây củi nhỏ để nằm dưới đáy lò theo một chiều nhất định, nó có nhiệm vụ để hướng dẩn lửa đi luồn bên dưới. Khi chất củi phía dưới xong, bên trên người ta chất thêm một đợt củi nữa nằm dọc theo lò, hai bên thấp mà ở giữa thì vum cao. Sau đó, họ dùng lá phên hay cót bọc lót trên đám củi để khi đắp nóc lò, đất cát không rơi rớt xuống đám củi chất bên dưới. Rồi họ dùng đất đào lò trộn nước đảo cho dẻo xúc đổ lên trên đám củi rồi dùng người đạp hay đập cho mịn lại theo với lớp củi dầy chừng độ 15 hay 25 phân để thành nóc lò khum khum, chung quanh lò có chừng 4 cái ống thoát khói, một bên thành lò có một cái cửa rộng chừng 60 phân dùng để đưa củi vào và lấy than ra và cũng là nơi để nhúm lửa đốt mồi. Một lò than như vậy trên được lợp lá để chống mưa làm hư nóc lò. Lò không bị hư có thể dùng được lâu, còn lò bị xập nóc, người ta bỏ, họ đào đắp lò khác chứ ít ai đi sửa lại lò cũ.

            Mới đầu như tôi kể ở trên, nên xóm đầu khu Tây Lạc mới có cái tên là Xóm Lò Than, nhưng người dân miền Bắc vốn tính cần cù, lại chịu khó học hỏi bắt chiếc, nên chỉ một thời gian sau, lò than mọc gần khắp trong ấp. Hình như là chỉ có thôn Bắc Hợp là không có lò than nào. Còn như lò than cứ từ từ lan tỏa ra khắp ấp nào là: nhà ông bà xã Am, ông bà phó Chuẩn, ngay ngoài mặt đường như nhà ông bà Đệ cũng đắp lò đốt than. Bên thôn Nam Hòa cũng nhiều lò đốt than lắm. Nhiều nhà truớc kia chỉ vào rừng cắt củi về bán cho mối cho lái, thì nay họ đắp lò đốt thành than xong mới bán, tiền kiếm được khá hơn nhiều. Không phải chỉ có người Bùi Chu mới đắp lò đốt than, mà có cả những người nơi khác đến Bùi Chu nhờ đắp lò đốt than, đó là ông đại úy Của về mở lò đốt than ở thôn Đông Bình, nơi nay là trạm xá hộ sinh cũ, chỗ này có mấy lò than. Rồi sau chỗ cơ sở ông qũy Hạnh cũng có mấy lò, cả chỗ bên nhà ông Út và nhà ông Tư Bê nữa. Than đốt xong thì bán cho mấy vựa như nhà ông bà Phó Chuẩn, nhà ông bà phó Hãn, hay nhà ông bà Hai Sắc đấy là những vựa than lớn ở Bùi Chu.